از قدیمی ترین آجر هایی که هنوز هم مورد استفاده است، آجر سنتی می باشد. از آجر سنتی در سازه هایی با دیزاین بیرونی سنتی استفاده می شود. علاوه بر این آجر سنتی در نمای داخلی و خارجی ساختمان های جدید، کف سازی، سفت کاری و همچنین در ساخت مکان های مذهبی مورد استفاده قرار می گیرد.
یکی از با دوام ترین سازه هایی که با آجر سنتی ساخته شده سی و سه پل اصفهان است.
آجر سنتی چگونه ساخته می شود ؟
ساخت آجر سنتی به این صورت است که پس مخلوط نمودن خاک رس با آب و تهیه گل، قالب زنی انجام میشود فشرده می شود. کلیه ی مراحل در ساخت این آجر با دست صورت می گیرد.
پس از قالب زنی و فشرده سازی گل، خشت ها خشک می شوند و در کوره های دمای بالا می زند. این آجر ها از لحاظ کاربرد، می توانند به عنوان آجر سنتی کف،آجرنما سنتی و همین طور آجر سنتی استفاده شده در ساخت دیوار تقسیم بندی نمود.
آجر سنتی کف
آجر سنتی کف، آجری است که از آن برای ساخت موارد زیر استفاده می شود:
- پیاده روها
- پوشش کف
- آلاچیق ها
- کف رستوران های سنتی
- حیاط خانه ها
بهترین آجر سنتی کف که از آن ها می توان برای کف سازی استفاده می شود آجر قزاقی می باشد.
از ویژگی های آجر کف قزاقی، این است که دارای استحکام بالایی می باشد. ساز قدیمی این آجر ۵×۱۰×۲۰ بود، اما در حال حاضر این آجرها در ابعاد مختلفی ساخته می شوند.
همانطور که از دوام بهترین آجر سنتی کف، یعنی آجر قزاقی صحبت کردیم، باید گفت :
که این آجر در برابر شرایط جوی و رفت و آمد و لگد مال شدن بسیار مقاوم است.
نسبت به دیگر کفپوش ها بسیار ضخیم تر است. از دیگر ویژگی های این آجر می توان به این اشاره کرد که در هنگام باران یا خیس شدن، امکان لیز خوردن بسیار کمتر از دیگر کفپوش ها می باشد.
آجرنما سنتی در معماری امروز استفاده از آجر نما بسیار استفاده می شود. به کار بردن آجر نما سنتی در یک سازه باعث می شود که تلفیقی از فضای سنتی و مدرن، ایجاد شود.
آجرنما سنتی را می توان بر اساس روش ساخت و همچنین شکل ظاهری به پنج دسته تقسیم می شود:
آجر لعابدار
رستیک
آنتیک
قزاقی
سه سانتی
آجر سنتی لعابدار و ویژگی های آن
آجر سنتی لعابدار که به آن آجر لعابی یا آجر لعابدار گفته می شود نوعی آجرنما سنتی است که یک لایه لعاب روی آن اجرا شده است.
این لایه ی لعاب، علاوه بر ظاهری زیبا که به آجر می دهد، باعث بالا رفتن مقاومت آجر در برابر آب و تغییرات آب و هوایی نیز می شود. این آجر لعاب دار، در برابر هوازدگی نیز بسیار مقاوم است و در نتیجه عمر طولانی خواهد داشت.
برای ساخت این نوع آجر پس از پخت به روش سنتی بر روی آن لعاب زده می شود و در نهایت آجر لعاب زده شده را در کوره می پزند.
لعاب این آجر ها دارای رنگ های خیره کننده ای می باشد که در ساختمان های قدیمی همیشه به کار می رفته است.
رنگ های این آجر نما سنتی لعابدار، فیروزه ای و لاجوردی، سبز ، زرد ، قهوه ای و کرم نیز می باشد. در آجر سنتی لعاب دار، برای ایجاد لعاب رنگ های مختلف، از اکسید فلزات قلع، سرب، آهن، کبالت، کروم و مس استفاده می شود. علاوه بر این فلزات، رنگ لعاب وابسته به مقدار اکسیژن و همین طور میزان حرارتی که به آجر داده می شود نیز دارد.
آجر سنتی لعابدار در نمای مساجد و رستوران های سنتی ، بازسازی بناهای قدیمی، آجرکاری سنتی، سر در منازل و … مورد استفاده قرار می گیرد.
آجر رستیک
رستیک نام یک روستا می باشد که نام آجر رستیک اشاره به آن روستا دارد. آجر رستیک دارای سطحی زبر و خشن است و در صورت استفاده در نماهای بیرونی یاد داخلی باعث به وجود آمدن یک فضای نوستالژیک و سنتی می شود. آجر رستیک دارای ابعاد مختلف و رنگ های مختلفی تولید می شود.
این رنگ ها شامل: قرمز گلبهی مشکی کرم زرد نارنجی و … آجر سنتی رستیک، علاوه بر ویژگی تنوع رنگی و ابعادی که دارد ، باید به مقاومت در برابر حرارت ، ضد شوره و همچنین ضد رطوبت بودن آن، نیز اشاره نمود.
آجر سنتی آنتیک
آجر آنتیک دارای خلل زیادی روی سطح است و در واقع سطح آن صاف و صیقلی نیست.
این نوع آجر سنتی، قابل استفاده در نمای بیرونی و دیوار های داخلی ساختمان است. کاربرد آجر آنتیک در دیوار های داخلی، شامل فضای بین کابینت ها و دیوار پشت تلویزیون است.
از ویژگی های آجر آنتیک می توان به این اشاره کرد که می توانند عایق های بسیار مناسبی باشند و باعث صرفه جویی در مصرف انرژی شوند. آجرهای آنتیک در طرح ها و رنگ های متنوعی تولید می شوند. وزن آن ها هم است و در برابر آفتاب مقاوم هستند.
آجر نما سنتی قزاقی
آجر نما سنتی قزاقی از پرطرفدارترین مصالح در آجرکاری سنتی نمای ساختمان است که علاوه بر مرمت و بازسازی نماهای سنتی و قدیمی، در نمای ساختمان های جدید هم مورد استفاده قرار می گیرد. آجر قزاقی به صورت طرح دار و گرد در رنگ های مختلفی در بازار موجود هستند. رنگ های آجر قزاقی با میزان حرارت کوره که به آن داده می شود رابطه ی مستقیمی دارد و دارای رنگ های ثابتی می باشد. این رنگ ها شامل :
- زرد
- گلبهی
- ابلق
- قرمز
- اخرایی
- آتشی
- حنایی
- پوست پیازی
- و …
آجرهای قزاقی در برابر شکنندگی و تغییرات آب و هوایی مقاومت بسیار بالایی دارند. به دلیل ثابت بودن رنگ آجر قزاقی نگهداری آن آسان و ارزان است.
آجر قزاقی با رنگ زرد، مقاومت بسیار خوبی دارد و عموما از آجز زرد قزاقی برای کف استفاده می شود. در صورتی که آجر های قزاقی در رنگهای گلبهی و قرمز و پوسته پیازی، اگر خام پز باشند به هیچ عنوان برای کف و بخصوص جاهای سرد و یخبندان توصیه نمی شود مگر اینکه در پروسه ی تولید آن ترکیبی از خاک همدان نیز، پخته شود.
از بزرگترین معایب آجر ها شوره زدن آنهاست ولی آجر های قزاقی کمترین میزان شوره را نسبت به آجر های دیگر دارند.
آجر سنتی سه سانتی
این نوع آجر که از قدیمی ترین انواع آجر نما محسوب می شوند. نوع قدیمی این آجرها در سایز ۴×۲۰ تولید میشوند ولی امروزه این آجر با عرض 3 سانتی متر نیز ساخته می شوند. امروز این آجر در سایز های مختلفی ساخته می شود ولی هنوز هم آن را با نام آجر سه سانتی میشناسند.
این آجر های در انواع دندان موشی، لب گرد و لب قاشقی تولید می شوند. این آجر در رنگ های زیر در بازار یافت می شود:
- قرمز
- زرد
- سفید
- لیمویی
- پوست پیازی و … .
قیمت آجر سنتی
به صورت کلی قیمت آجر سنتی به عوامل بسیار زیادی از جمله نوع، ضخامت ، کیفیت، برند و … بستگی دارد. علاوه بر این، بسته به اینکه آجر سنتی با چه کاربردی قرار است نصب شود قیمت آن متفاوت می باشد. بر اساس نوع کاربرد در کف سازی ، نما و یا دیوار چینی قیمت آنها متفاوت است. به طور مثال قیمت آجر قزاقی استفاده شده ، وابسته به طرح، ابعاد ، ضخامت ، رنگ و … می باشد.
نمونه پروژه های انجام شده با آجر سنتی
آجرنما سنتی
آجرنما سنتی
آجر سنتی